Tật ngón tay bật ở trẻ là tình trạng
giới hạn cử động ngón tay, hoặc là bị kẹt ngón tay không duỗi ra được,
gây đau và khó khăn trong vận động, sinh hoạt. Nếu không được can thiệp
sớm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thẩm mỹ và chức năng của đôi bàn tay.
Tật ngón tay bật là gì?
Bình thường ngón tay có thể cử động được là do hệ thống dây kéo được gọi
là gân gấp ở mặt lòng và các gân duỗi ở mặt lưng ngón tay. Gân gấp nằm
trong ống bao gân không thể bị trật vị trí ra bên ngoài được nhờ vào cấu
tạo chắc chắn của các dây chằng.
 |
| Hình ảnh trẻ bị tật ngón tay bật. |
Vì nguyên nhân nào đó bao gân gấp dầy
lên làm lòng bao gân hẹp lại, gân gấp trượt trong bao gân sẽ khó khăn,
ngay chỗ hẹp gân bị thắt lại, phía trên chỗ hẹp gân bị phình ra tạo
thành nút, khi duỗi ngón tay nút này sẽ kẹt không vượt qua được chỗ hẹp
làm ngón tay không duỗi được, bị co rút ở tư thế như cò súng, nếu cố
gắng duỗi nút này vượt qua chỗ bao gân hẹp sẽ gây ra tiếng “bật” và gây
đau chói, được mô tả là tật ngón tay bật (hay còn gọi là ngón tay cò
súng).
Có nhiều nguyên nhân gây tật ngón tay bật, nhưng chủ yếu là do tình
trạng viêm gân - bao gân gây ra do các chấn thương nhẹ liên tục kéo dài,
di truyền, bẩm sinh,... Trẻ bị tật ngón tay bật bẩm sinh nguyên nhân là
yếu hoặc liệt cơ duỗi ngón tay hoặc do một u nhỏ trong bao gân cơ duỗi
ngón tại vị trí giữa xương bàn tay - đốt lóng tay gây kẹt, hạn chế hoạt
động của gân cơ.
Dấu hiệu nhận biết
Tật ngón tay bật có thể xảy ra ở bất cứ ngón nào của bàn tay nhưng
thường gặp nhất là ở ngón cái. Dấu hiệu chính là ngón tay bị vướng khi
cử động gập duỗi. Khi ngón tay ở tư thế duỗi thẳng thì bệnh nhân khó co
gập lại và khi ngón tay đang co lại thì bệnh nhân khó duỗi thẳng ra. Khi
cố ý bẻ cho ngón tay thẳng ra thì rất đau và lúc thẳng ra được thì bệnh
nhân có thể nghe một tiếng kêu “bật”.
Có thể nhận biết mức độ nặng nhẹ của tật qua từng gia đoạn: Giai đoạn
đầu, ngón tay bị tật vẫn có thể co duỗi như một ngón bình thường nhưng
hơi gượng, không trơn tru. Giai đoạn sau, ngón tay chỉ có thể duỗi với
một lực nắn tương đối mạnh, đau, sưng nơi khớp bàn đốt. Giai đoạn cuối,
ngón tay cố định ở vị trí gấp khó duỗi ra được. Thông thường có thể sờ
thấy một nốt sần nhỏ ở vị trí khớp bàn đốt ngón 1.
Cần phát hiện và điều trị sớm
Tật ngón tay bật ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường rất khó phát hiện vì
trong những tháng đầu, các bé luôn nắm chặt bàn tay lại. Thường bố mẹ
chỉ tình cờ phát hiện bất thường này khi trong khi trẻ chơi, xòe bàn
tay. Có một số ít trường hợp sẽ tự hết trong vòng 1 tuổi, nhưng sau 1
tuổi thì khả năng tự khỏi là rất thấp. Nếu để lâu không phát hiện và can
thiệp sớm, ngón tay không duỗi ra được, lâu ngày gân gấp sẽ bị xơ hóa
ảnh hưởng chức năng cầm nắm của trẻ.
Do vậy cần điều trị sớm để ngón tay trẻ bình thường trở lại, nhằm phát
triển tốt chức năng của đôi bàn tay, trong đó ngón cái là quan trọng.
Ngay từ khi trẻ mới sinh, cha mẹ cần chú ý phát hiện tật này ở trẻ bằng
cách: Khi trẻ thức, chơi đùa bố mẹ cần để ý lúc cháu xòe bàn tay ra các
ngón tay có thẳng hay không, nếu ngón tay cái không thẳng, hoặc đốt cuối
của ngón cái bị gập lúc trẻ xòe thẳng các ngón tay, khi bẻ gập ngón tay
cái của trẻ thì đốt cuối lại thẳng ra. Hoặc nếu thấy ngón tay cái con
mình hay bị co rút lại, nếu cố duỗi ra thì một lát sau vẫn co lại như cũ
hoặc bé đau, khóc không cho mẹ làm thì có thể trẻ bị tật ngón tay bật.
Khi đó nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để các bác sĩ kiểm tra và có chỉ định
điều trị thích hợp.
Khi được phát hiện và can thiệp sớm, nhất là lúc trẻ dưới 1 tuổi thường
không phải phẫu thuật. Các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp vật lý trị
liệu, có thể hồi phục tốt nếu phát hiện sớm và tập sớm, lúc bao gân gấp
và gân gấp còn mềm, chưa bị viêm xơ nhiều.
Tuy nhiên khả năng thành công của vật lý trị liệu giảm dần theo số tuổi
bệnh nhi. Vì vậy đối với trẻ lớn hơn thường phải điều trị phẫu thuật.
Điều trị phẫu thuật được tiến hành cho những trường hợp ngón tay đã tập
vật lý trị liệu nhưng không có kết quả. Mục đích của phẫu thuật là mở
rộng bao gân gấp, giúp cho gân gấp trượt dễ dàng hơn. Có thể mổ từ lúc
hơn 1 tuổi, nhưng ở trẻ 2 tuổi thì cấu trúc bao gân và gân lớn hơn, việc
phẫu thuật sẽ thuận lợi hơn. Đây là loại phẫu thuật đơn giản, thực hiện
chỉ trong vòng khoảng 10 phút. Bệnh nhi có thể xuất viện trong ngày.
Vết mổ nhỏ và lành trong khoảng 1 tuần. Tỷ lệ tái phát rất thấp, chủ yếu
là mở rộng không đủ bao gân gấp, khiến gân gấp vẫn còn bị cản trở khi
trượt trong bao gân.